Trafik Kazalarında Sigorta Şirketlerinin Rücu Hakkı: Şartlar ve Uygulamalar
Trafik kazalarındaki sigorta süreçleri, birçok hukuki detayı içinde barındırmaktadır. Sigorta şirketlerinin, sigortalılara tazminat ödedikten sonra bu ödemeyi kusurlu kişilerden geri talep etmesi, “rücu hakkı” olarak bilinir. Ancak bu hakkın devreye girmesi için bazı özel koşulların bulunması gerekmektedir.
Sigorta Şirketinin Temel Yükümlülükleri
Sigorta şirketlerinin en temel yükümlülüğü, sigortalının karşılaşacağı zararı taşımaktır. Bu zarar, sigorta poliçesinin kapsamındaki durumlar gerçekleştiğinde, sigortacı tarafından karşılanır. Ancak bazı durumlarda, sigorta şirketi ödediği zararı, zarar verenden talep edebilir. Sigorta şirketlerinin rücu hakkını kullanabilmesi için belirli koşulların yerine getirilmesi gerekmektedir. Bu koşulların sağlanmaması durumunda, sigorta şirketinin rücu hakkı söz konusu olamaz.
Rücu Hakkı Ne Anlama Gelir?
Rücu hakkı, başkasına ait olan bir borcu ödeyen kişinin, bu borcu asıl sorumlu kişiden geri talep etmesini ifade eder. Sigorta hukukunda, sigorta şirketlerinin rücu hakkı, sigortalıya yapılan tazminat ödemesinin ardından, kazadaki kusurlu kişi ya da kişilere karşı yapılan taleptir. Bu uygulama, “halefiyet ilkesi” olarak da bilinir. Sigorta şirketi, sigortalının yerine geçerek, zararını karşılamak için üçüncü şahıslardan bu bedeli talep edebilir.
Rücu Hakkı İçin Gereken Koşullar
Sigorta şirketinin rücu hakkı kullanabilmesi için, belirli koşulların sağlanması gerekmektedir. Bunlar şunlardır:
- Kasıtlı veya Ağır Kusur: Kazanın, sigortalının veya sigortalının eylemlerinden sorumlu olduğu kişilerin kasıtlı bir hareketi ya da ağır kusuru sonucu meydana gelmiş olmalıdır.
- Ehliyetsiz Sürücü: Kazanın, ehliyetine sahip olmayan ya da ehliyetine geçici/sürekli el konulmuş kişiler tarafından yapılmış olması gerekir.
- Uyuşturucu veya Alkol Etkisi: Sürücünün, kazaya neden olan bir olayda alkollü içki veya uyuşturucu madde kullanmış olması.
- Yüksek Kapasite ile Taşıma: Ruhsatına aykırı olarak yolcu taşıyan ya da kapasitesinin üzerinde yük taşıyan araçlarla yapılan kazalar.
- Çalıntı Araç Durumu: Sigorta şirketi, çalıntı veya gasp edilmiş araçlardan kaynaklanan zararları ödemek zorunda kalıyorsa ve kazada sigortalı sorumluysa, rücu hakkı devreye girer.
- Olay Yerini Terk Etme ve Belgeler: Bedeni hasara neden olan kazalarda, sigortalının gerekli belgeleri düzenlememesi ya da kaza yerini terk etmesi gibi durumlar, rücu hakkının oluşmasına neden olabilir.
Bu koşullardan biri veya birkaçı gerçekleşirse, sigorta şirketi rücu hakkını kullanabilir.
Trafik Sigortasında Rücu Hakkı ve Sigortalıya Yönelik Davalar
Sigorta şirketlerinin rücu hakkı ile ilgili olarak, bazı durumlar sigortalıya karşı açılan davaları da gündeme getirebilir. Sigorta şirketi, sigortalısına başvurabileceği durumlar şunlardır:
- Sigortalının prim borcunu ödememesi,
- Poliçenin zamanında yenilenmemesi,
- Sigorta limitlerinin artması sonrası ek poliçe yaptırılmaması gibi durumlar.
Bu eksikliklerden dolayı zarar gören kişilere tazminat ödeyen sigorta şirketi, sigortalısından bu eksiklikler nedeniyle rücu talebinde bulunabilir.
Sigorta Şirketinin Rücu Davasına Yönelik İspat Külfeti
Sigorta şirketinin rücu talebinde bulunabilmesi için, dava sürecinde kendisine düşen yükümlülükleri yerine getirmesi gerekir. Sigorta şirketi, zarar veren kişinin kusurunu ispatlamak zorundadır. Bu, normal bir tazminat davasında yapılması gereken işlemlerin aynısıdır. Sigorta şirketi, kusuru incelemeli ve zarar miktarını belirlemelidir. İspat yükü sigorta şirketine aittir.
Trafik Kazalarında Sigorta Şirketinin Rücu Hakkı ve Zamanaşımı
Trafik kazaları sonrası tazminat talepleri, belirli bir zamanaşımı süresine tabidir. Bu süre, kazanın gerçekleştiği günden itibaren başlar. Ancak, tazminat talebinde bulunabilmek için, zarar gören kişinin ya da sigorta şirketinin, zarar ve sorumlu kişi hakkında bilgi edinmesi gerekmektedir.
Zamanaşımı, genellikle iki yıl ile sınırlıdır. Ancak, cezaya tabi bir fiilden kaynaklanan zararlar söz konusuysa, bu süre daha uzun olabilir. Sigorta şirketlerinin rücu hakkı, zamanaşımına uğramadan önce kullanılmalıdır.
Sigorta Şirketlerinin Rücu Etmesi İçin Gereken Davranışlar
Sigorta şirketinin rücu talep edebilmesi için, sigortalının bazı yükümlülükleri yerine getirmesi gerekir. Trafik kazası sonrasında sigortalının yerine getirmesi gereken bazı temel sorumluluklar şunlardır:
- Olayı Bildirme: Sigortalı, zararın oluştuğunu öğrenir öğrenmez sigorta şirketine başvurmalı ve kazayı bildirmelidir.
- Zararın Azaltılması: Sigortalı, zararını azaltmak için uygun önlemleri almalı ve sigorta şirketinin talimatlarına uymalıdır.
- Gerekli Belgeler: Sigortalı, sigorta şirketinin istediği tüm belgeleri ve bilgileri zamanında sağlamalıdır.
- Olay Yeri İncelemesi: Sigorta şirketi, kaza ile ilgili inceleme yapmak için gerekli izinleri almalı ve olay yerini belirlemelidir.
Sigortalı, bu yükümlülükleri yerine getirmezse ve bu durum tazminat tutarını artırırsa, sigorta şirketi bu ödemeyi sigortalısından talep edebilir.
Rücu Davasında Yetkili Mahkeme ve Görevli Mahkeme
Trafik kazası sonucu ortaya çıkan sigorta davalarında görevli mahkeme, genellikle sigorta sözleşmesinin yapıldığı yerin mahkemesidir. Ancak, bazı durumlarda kaza yerinin mahkemesi de yetkili olabilir. 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun’a göre, eğer taraflardan birisi tüketici ise, Tüketici Mahkemesi yetkilidir. Aksi takdirde, dava Asliye Hukuk Mahkemelerinde görülecektir.
