Şehirlerin planlı ve düzenli bir şekilde gelişmesini sağlamak, modern toplumların en önemli hedeflerinden biridir. Bu hedefe ulaşmak için imar planları hazırlanır ve bu planların uygulanması için çeşitli araçlar kullanılır. İşte bu araçlardan biri de “parselasyon”dur.
Parselasyon, bir diğer adıyla arazi ve arsa düzenlemesi, imar planlarında belirlenen hedeflere ulaşmak amacıyla, belirli bir alan içindeki taşınmazların mülkiyet durumlarına bakılmaksızın birleştirilmesi ve yeniden düzenlenmesi işlemidir. Bu işlem sonucunda, imar planına uygun ada ve parseller oluşturulur ve hak sahiplerine dağıtılır.
Parselasyonun Amacı
Parselasyonun temel amacı, imar planlarının uygulanmasını sağlayarak, şehirlerin düzenli ve sağlıklı bir şekilde gelişmesine katkıda bulunmaktır. Bu amaçla, parselasyon işlemi sonucunda:
- İmar planına uygun ada ve parseller oluşturulur.
- Yol, meydan, park gibi kamuya ait alanlar ayrılır.
- Altyapı hizmetlerinin (su, kanalizasyon, elektrik vb.) sağlanması kolaylaştırılır.
- Taşınmazların değerinde artış sağlanır.
Parselasyon İşlemi
Parselasyon işlemi, belediyeler veya valilikler tarafından yürütülür. İşlem, imar planının hazırlanması ve onaylanmasıyla başlar. Daha sonra, parselasyon planı hazırlanır ve askıya çıkarılır. Askı süresi sonunda itirazlar değerlendirilir ve parselasyon planı kesinleşir. Kesinleşen plana göre, taşınmazlar birleştirilir, düzenlenir ve hak sahiplerine dağıtılır.
Parselasyon İşleminde Hukuka Aykırılık Nedenleri
Parselasyon işlemi, yasalara ve yönetmeliklere uygun olarak yapılmalıdır. Aksi takdirde, işlem hukuka aykırı sayılır ve iptal edilebilir. Parselasyon işlemlerinde hukuka aykırılık nedenleri şunlar olabilir:
- İmar planı bulunmayan alanlarda parselasyon yapılması
- Parselasyon işleminin imar planına uygun olmaması
- Parselasyonun yetkisiz kamu idaresi tarafından yapılması
- Parselasyon işleminin teknik açıdan yeterli olmayan personel tarafından yapılması
- Düzenleme alanının hatalı tespiti
- Mera, yaylak ve kışlaklar için izin alınmaması
- Sit alanları için izin alınmaması
- Düzenleme sınırının hatalı geçirilmesi
- Düzenleme ortaklık payı ile ilgili hatalar
- Kamulaştırılacak alanın hatalı hesaplanması
- Kamu tesisleri alanına tahsis (KOP) hatalı hesaplanması
- Aynı yerden parsel verilmesi ilkesine uyulmaması
- Hisse çözümü (ferdileştirme) yapılması
- Müstakil parsel verilmesi zorunluluğu
- Tarıma elverişli olmayan tescil harici alanların Hazine adına ihdasen tescil edilmemesi
- Mevzuata göre mümkün olmadığı halde bazı kamu mallarının parselasyona tabi tutulması
- Parselasyon yapılırken mülkiyet durumunun dikkate alınmaması
- Korunmasında sakınca olmayan yapıların tek bir imar parselinde bırakılmaması
- Hizmet mallarında kamu hizmetinin devamını engelleyecek şekilde imar uygulaması yapılması
- Daha önceden imar uygulamasına tabi tutulmuş taşınmazların imar planı olmadan ikinci kez parselasyona tabi tutulması
- Hazine adına tescil edilmesi gereken bazı kapanan yolların Hazine adına ihdasen tescil edilmemesi
- Düzenleme alanındaki kapanan yolların düzenleme ortaklık payı hesabında değerlendirilmemesi
- Parsellerin hatalı oluşturulması ve cetvellerin hatalı düzenlenmesi
- Parselasyonun onayının hatalı şekilde yapılması
Parselasyon İşlemlerinin Tebliği ve İtiraz
Parselasyon işlemleri, tapuya tescil edilmeden önce bir ay süreyle ilan edilir. Bu süre içinde, hak sahipleri parselasyon planına itiraz edebilirler. İtirazlar, belediye encümeni veya il encümeni tarafından değerlendirilir.
Parselasyon İşlemlerine Karşı Dava Açma
Parselasyon işlemlerine karşı, idare mahkemelerinde iptal davası açılabilir. Dava açma süresi, parselasyon işleminin tebliğinden itibaren 60 gündür. Dava, taşınmazın bulunduğu yer idare mahkemesinde açılmalıdır.
Sonuç
Parselasyon, imar planlarının uygulanmasında ve şehirlerin planlı gelişiminde önemli bir rol oynayan bir işlemdir. Bu işlem sayesinde, hem kamu yararı hem de özel mülkiyet hakları göz önünde bulundurularak, daha düzenli ve yaşanabilir kentler oluşturulması amaçlanmaktadır.
