Güvence hesabı, trafik kazaları başta olmak üzere çeşitli durumlarda zarar gören kişilere tazminat ödeyen bir sistemdir. 5684 sayılı Sigorta Kanunu’nun 14. Maddesiyle yürürlüğe giren bu hesap, zorunlu sigortaların sağladığı teminatlara ilişkin olarak bedeni sakatlık ve ölüm hallerinde devreye girer. Kaza sonrasında sakat kalanlara sakatlık tazminatı, ölüm halinde ise ölenin desteğinden yoksun kalanlara destekten yoksun kalma tazminatı öder.
Güvence Hesabı, kişilerin zorunlu sigortalarını yaptırmamış olmaları veya sigorta şirketlerinin iflas gibi durumlarında mağdur olmamalarını sağlayan bir sosyal güvenlik ağıdır. Bu sayede, hiç kimse beklenmedik kazalar karşısında maddi olarak çaresiz kalmaz.
Bu içerikte, güvence hesabının ne olduğunu, hangi durumlarda devreye girdiğini, nasıl başvurulacağını ve sıkça sorulan soruları detaylı bir şekilde ele alacağız.
Güvence Hesabının Kapsamı
Güvence hesabı, aşağıdaki durumlarda devreye girer:
- Sigortalının (kazaya neden olan aracın) tespit edilememesi: Kaza yapan araç sürücüsü kaza yerinden kaçmışsa veya herhangi bir sebeple tespit edilemiyorsa, güvence hesabı zarar görenlere tazminat öder. Örneğin, bir yaya karşıdan karşıya geçerken, plakası belirlenemeyen bir aracın çarpması sonucu yaralanırsa, güvence hesabına başvurarak tazminat talebinde bulunabilir.
- Sigortalının zorunlu sigortayı yaptırmamış olması: Karayollarında seyreden tüm motorlu araçlar için zorunlu trafik sigortası yaptırmak yasal bir zorunluluktur. Eğer kazaya neden olan aracın zorunlu sigortası yoksa, güvence hesabı devreye girer ve mağdurlara tazminat öder. Örneğin, sigortasız bir araç bir başka araca çarparak maddi hasara neden olursa ve sürücü tespit edilirse, mağdur güvence hesabına başvurarak zararını talep edebilir.
- Sigorta şirketinin iflas etmesi veya ruhsatının iptal edilmesi: Kaza anında geçerli bir sigortası olan aracın sigorta şirketi, kaza sonrası iflas ederse veya ruhsatı iptal edilirse, güvence hesabı mağdurların zararlarını karşılar. Örneğin, bir trafik kazasında yaralanan bir kişi, kazaya sebep olan aracın sigorta şirketinin iflas etmesi durumunda, güvence hesabından tazminat alabilir.
- Motorlu araç mesleki faaliyetlerinde bulunan kişilerin motorlu aracın bırakılması sonucu kişilere gelen zararlar: Bu, özellikle kurye, taksi şoförü gibi motorlu araç kullanan mesleklerde çalışan kişilerin, aracı gözetimsiz bıraktıkları durumlarda meydana gelen kazaları kapsar. Örneğin, bir kargo şirketinin çalışanı, teslimat sırasında aracını eğimli bir yolda park freni çekmeden bıraktığı için aracın kayması sonucu bir duvara çarparak hasara neden olursa, güvence hesabı devreye girebilir.
Güvence Hesabı Kapsamındaki Sigortalar
Güvence hesabı, birçok zorunlu sigorta türünü kapsamı altına alır. Bunlardan bazıları şunlardır:
- Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası (Trafik Sigortası)
- Karayolu Yolcu Taşımacılığı Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası
- Tüp gaz Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası
- Tehlikeli Maddeler ve Tehlikeli Atık Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası
- Maden Çalışanları Zorunlu Ferdi Kaza Sigortası
Güvence Hesabı’ndan Karşılanmayan Zararlar
Güvence hesabı her türlü zararı karşılamaz. Kapsam dışında kalan zararlar şunlardır:
- Manevi zararlar: Trafik kazası gibi olaylarda yaşanan üzüntü, acı, korku gibi manevi zararlar güvence hesabı kapsamında değildir. Örneğin, bir kazada yakınını kaybeden kişinin yaşadığı acı ve üzüntü manevi zarar olarak değerlendirilir ve güvence hesabı tarafından karşılanmaz.
- Bedensel zararlar dışında kalan her türlü maddi zarar: Araç hasarı gibi maddi zararlar, iflas etmiş veya ruhsatı iptal edilmiş sigorta şirketleri hariç, güvence hesabı tarafından karşılanmaz. Örneğin, bir trafik kazasında aracında hasar oluşan bir kişi, karşı tarafın sigortalı olması durumunda güvence hesabından yararlanamaz.
- Kazaya neden olan sürücü veya işletenin zararları: Güvence hesabı, kazaya neden olan kişinin kendi zararlarını karşılamaz. Örneğin, trafik kazasına sebep olan ve kendi aracı da hasar gören bir sürücü, güvence hesabından kendi aracının hasarını talep edemez.
- Aracı çalan, gasp eden veya bu durumu bilerek araca binen kişilerin zararları: Hırsızlık veya gasp gibi durumlarda, aracı çalan, gasp eden veya bu durumu bilerek araca binen kişilerin uğradığı zararlar güvence hesabı kapsamında değildir. Örneğin, çalıntı bir araçla kaza yapan kişinin veya araçta bulunan diğer kişilerin zararları güvence hesabı tarafından karşılanmaz.
- Hastalık ve ferdi kaza sigortası yapan sigorta şirketlerinin rücu talepleri: Güvence hesabı, sağlık ve ferdi kaza sigortası şirketlerinin, sigortalılara yaptıkları ödemeleri geri alma taleplerini (rücu talepleri) karşılamaz.
Güvence Hesabına Nasıl Başvurulur?
Güvence hesabının devreye girdiği durumlarda, hak sahipleri olan üçüncü kişiler, sürücü ve işletenin yakınları, zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten itibaren iki yıl içinde yazılı olarak ve taahhütlü mektupla Güvence Hesabı’na başvurmalıdır. Bu başvuru için on yıllık bir zaman aşımı süresi vardır. Yani, kaza tarihinden itibaren en geç on yıl içinde başvuru yapılmalıdır.
Örneğin, 1 Ocak 2023 tarihinde bir trafik kazası meydana gelmiş ve mağdur, 1 Şubat 2023 tarihinde kazaya neden olan aracın sigortasız olduğunu öğrenmiş olsun. Bu durumda, mağdurun güvence hesabına başvuru için son tarihi 1 Şubat 2025 olacaktır. Ancak, her halükarda kaza tarihinden itibaren 10 yıl içinde (1 Ocak 2033 tarihine kadar) başvuru yapılması gerekmektedir.
Başvuru sırasında aşağıdaki belgelerin sunulması gerekmektedir:
1) Ölüm Halinde Gereken Belgeler:
| Belge | Açıklama |
|---|---|
| Kaza tespit tutanağı resmi tasdikli sureti | Kazanın nasıl gerçekleştiğini gösteren resmi belge |
| Olayın mahkemeye intikal etmesi halinde mahkeme kararı | |
| Ölüm raporu | |
| Ölenin mesleği ile gelir durumunu ve desteklik ilişkisini gösterir belge | |
| Hak sahiplerine Sosyal Güvenlik Kurumlarından gelir bağlanmış ise, bağlama kararı ile bağlanan gelirin peşin değerini gösteren belge | |
| Aile nüfus kaydı aslı ve veraset ilamı | |
| Kaza ile illiyet bağını gösteren diğer belgeler |
2) Sakatlanma Halinde Gereken Belgeler:
| Belge | Açıklama |
|---|---|
| Kaza tespit tutanağı resmi tasdikli sureti | Kazanın nasıl gerçekleştiğini gösteren resmi belge |
| Hastane raporu aslı veya resmi tasdikli sureti | |
| Maluliyet oranını gösterir hastane raporu aslı veya resmi tasdikli sureti | |
| Olayın mahkemeye intikal etmesi halinde mahkeme kararı | |
| Kaza ile illiyet bağını gösteren diğer belgeler |
3) Sigortacılık Kanunu’nun 14.(c) maddesi uyarınca bedensel zararlar dışındaki maddi zararlar için Belgeler:
- Poliçe sureti
- Kaza tespit tutanağı resmi tasdikli sureti
- Eksper raporu
- Varsa mahkeme kararı sureti
- Hasar bedeli sigortalı tarafından ödenmiş ise ödeme ile ilgili belgelerin suretleri
- Kaza ile illiyet bağını gösteren diğer belgeler
Ödeme
Hak sahiplerinin Güvence Hesabı’na başvuru dilekçesi üzerine gerekli incelemeler yapıldıktan sonra, tazminat miktarı hesaplanır ve hak sahiplerine ödenir. Ödeme, trafik kazasının meydana geldiği tarihteki geçerli zorunlu sigorta poliçesinin teminat limitleri üzerinden yapılır. Yapılan inceleme ve değerlendirme sonucunda tamamen veya kısmen reddedilen başvurular, ilgililere yazı ile bildirilir. Hak sahipleri, başvurularının herhangi bir nedenle Güvence Hesabı tarafından kısmen veya tamamen reddedilmesi durumlarında Güvence Hesabına karşı dava açabilirler.
Güvence Hesabı Rücu Hakkı
Güvence hesabı, hak sahiplerine yapılan ödemeler dolayısıyla, zarar verenlerden bu ödemeyi talep etme hakkına sahiptir. Bu hakka “rücu hakkı” denir.
Örneğin, güvence hesabı, sigortasız bir araç sahibinin neden olduğu kazada mağdura tazminat ödedikten sonra, ödediği bu tazminatı araç sahibinden geri isteyebilir.
Rücu hakkı aşağıdaki durumlarda kullanılabilir:
- Zorunlu sigortayı yaptırmayan ve geçerli teminat tutarları üzerinden sigorta yaptırmayan kişilere karşı
- Sorumlunun sonradan belli olması halinde bu kişilere ve sorumlu sigortaya
- Sigorta şirketinin tüm branşlarda ruhsat iptalinin olması ve iflası sonrası yapılan ödemelere karşı
- Yeşil Kart Sigortası kapsamında Türkiye sınırları içerisinde meydana gelen zararlardan ötürü Motorlu Taşıt Bürosunca yapılan başvurulara karşı ödemeler nedeniyle
- Çalınmış veya gasp edilmiş bir aracın karıştığı kazada, üçüncü kişilerin uğradığı bedeni zararların hırsız, gasp ve yardım eden diğer kişilere
Güvence Hesabı’nın açacağı rücu dava zamanaşımı iki yıldır.
Sigorta Güvence Hesabı Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
1. Güvence hesabı sorgulama nasıl yapılır?
Güvence hesabı ile ilgili bilgi almak veya başvuru durumunuzu sorgulamak için Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi’nin (SBM) web sitesini veya çağrı merkezini kullanabilirsiniz.
2. Güvence hesabı başvurusu ne kadar sürer?
Başvuru süresi, dosyanın karmaşıklığına ve gerekli incelemelerin süresine bağlı olarak değişebilir. Genellikle başvurular birkaç hafta içinde sonuçlandırılır.
3. Güvence hesabı tazminatları ne kadar?
Tazminat miktarı, kaza sonucu oluşan zararın büyüklüğüne ve geçerli sigorta poliçesinin teminat limitlerine göre belirlenir.
4. Güvence hesabı başvurusu reddedilirse ne yapılabilir?
Başvurunuz reddedilirse, gerekçeli ret kararına karşı Güvence Hesabına dava açabilirsiniz.
Sonuç
Güvence hesabı, trafik kazaları ve diğer bazı durumlarda mağdurların zararlarını karşılamak için önemli bir güvencedir. Zorunlu sigortaların eksikliklerini gidererek, kişilerin mağdur olmasını engeller ve bir sosyal güvenlik ağı görevi görür. Güvence hesabı, sigortasız araçlar, iflas eden sigorta şirketleri veya tespit edilemeyen araçlar gibi durumlarda devreye girerek mağdurların tazminat almasını sağlar.
Bu nedenle, güvence hesabının kapsamını, başvuru sürecini, gerekli belgeleri ve zaman aşımı sürelerini bilmek, haklarınızı korumak açısından büyük önem taşır. Herhangi bir kaza durumunda, güvence hesabının size sağlayabileceği haklardan yararlanmak için gerekli adımları atmanız ve başvurunuzu zamanında yapmanız önemlidir.
