Haklı Nedenle Fesih: Tanım ve Şartlar
İş sözleşmesinin haklı nedenle feshi, işçinin ya da işverenin, belirli sebeplerle sözleşmeyi derhal sona erdirme hakkını kullanmasıdır. Bu tür bir fesih, taraflar arasındaki iş ilişkisinin sürdürülemez hale gelmesi durumunda ortaya çıkar. Haklı nedenle fesih hakkı, İş Kanunu’nun belirttiği bazı şartlar altında ortaya çıkabilir ve bu, tarafların arasındaki dürüstlük ve iyi niyet kurallarına dayanır. Haklı nedenle fesih durumunda, normalde uygulanması gereken bildirim süresi gereksiz hale gelir ve fesih, derhal geçerli olur. İş Kanunu’nun 24. ve 25. maddelerinde, işçi ve işverenin haklı nedenle fesih hakkı ile ilgili kurallar açıkça belirtilmiştir.
Haklı Nedenle Fesih: Fesih Hakkının Temeli
Fesih hakkı, iş akdini sona erdirmek isteyen tarafın, objektif iyi niyet kurallarına ve dürüstlük kuralına dayanarak karar vermesiyle ortaya çıkar. Yani bir taraf, iş sözleşmesini belirli nedenlere dayalı olarak derhal feshetme hakkına sahiptir. Bu tür fesih durumunda, taraflardan birinin sözleşmenin feshini bildirmesi gerekmez. İşçi veya işveren, haklı bir nedene dayanarak fesih hakkını kullanabilir ve sözleşmeyi hemen sonlandırabilir.
İşçinin Haklı Nedenle Fesih Hakkı
İşçinin haklı nedenle fesih hakkı, İş Kanunu’nun 24. maddesinde düzenlenmiştir. İşçinin iş sözleşmesini haklı nedenle feshetmesi, bazı şartların gerçekleşmesi halinde mümkündür. Örneğin, işçinin sağlığı, yaşam tarzı ya da işin niteliği nedeniyle ciddi tehlikelerle karşı karşıya kalması, haklı fesih nedeni olarak kabul edilir. Ayrıca, işverenin işçiye karşı sözleşmesinin esaslı noktalarını doğru şekilde açıklamaması, işçiyi yanıltması gibi durumlar da haklı feshe neden olabilir.
İşçinin Sağlık Sebepleriyle Fesih Hakkı
İşçinin sağlığı, işin yapılması ile ilgili olarak ciddi şekilde etkileniyorsa, işçi sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir. Bu durumda işverenin işçinin sağlığını riske atması, bulaşıcı hastalık gibi durumlarla karşı karşıya kalması da fesih için bir sebep olabilir. Sağlıkla ilgili durumların doğruluğu, işyerinde uzman bir sağlık kurulunca tespit edilmelidir. Bu tür durumlar, işçinin çalışamayacak bir duruma gelmesi halinde söz konusu olur.
Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Uymayan Haller
İşverenin işçiyi yanıltması, cinsel taciz gibi durumlar işçinin haklı nedenle fesih hakkını kullanmasına olanak tanır. İşverenin işçiye şeref ve namusuna zarar veren sözler söylemesi, psikolojik ya da fiziksel şiddet uygulaması gibi davranışlar da bu kapsamda değerlendirilir. Ayrıca, işçinin işyerinde cinsel taciz, alkol veya uyuşturucu kullanımı gibi durumları da haklı fesih nedeni oluşturur.
İşverenin Haklı Nedenle Fesih Hakkı
İşverenin haklı nedenle fesih hakkı, İş Kanunu’nun 25. maddesinde düzenlenmiştir. İşveren de tıpkı işçi gibi bazı durumlar altında iş sözleşmesini derhal feshedebilir. İşverenin haklı nedenle feshi, sağlık sebepleri, işçinin ahlaka aykırı davranışları, işyerine zarar vermesi gibi durumlarla gündeme gelebilir.
İşverenin Sağlık Sebepleriyle Fesih Hakkı
İşçinin sağlık durumu nedeniyle çalışamaz hale gelmesi, işverenin haklı fesih hakkını doğurabilir. Bu durumda işçinin bir hastalık nedeniyle işe gidememesi ya da çalışamayacak duruma gelmesi söz konusu olduğunda işveren haklı fesih hakkını kullanabilir. Ayrıca, tedavi edilemeyen hastalıklar ve uzun süreli devamsızlıklar da işverenin fesih hakkını doğurabilir.
Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Uymayan Haller
İşverenin işçiye ahlaka ve iyi niyet kurallarına uymayan şekilde davranması da haklı feshe yol açabilir. İşçiye karşı şeref ve namusuna zarar verici sözler söylemek, cinsel taciz gibi durumlar işverenin haklı fesih hakkını kullanmasına sebep olabilir. Ayrıca, işverenin işçiye mobbing uygulaması, psikolojik şiddet göstermesi de bu kapsamda yer alır.
İşçinin Zorlayıcı Sebeplerle Çalışamaması Durumunda Haklı Fesih
İşçinin zorlayıcı sebeplerle çalışamaması da haklı fesih nedenidir. İşyerinde doğal afetler, salgın hastalıklar gibi durumlar, işçinin çalışmasına engel olabilir. İşçi bu gibi durumlar nedeniyle çalışamayacak duruma geldiğinde iş sözleşmesini derhal feshedebilir.
İşçinin Gözaltına Alınması veya Tutuklanması Durumunda Fesih
İşçinin gözaltına alınması veya tutuklanması da işverenin haklı fesih hakkını kullanmasına neden olabilir. Ancak bu durum, işçinin gözaltı süresinin iş akdinin devamı için gereken süreden uzun olması durumunda geçerlidir. İşçinin gözaltı veya tutukluluk süresi, belirli sürelerin üzerine çıktığında işverenin fesih hakkı doğar.
Haklı Nedenle Fesih Süresi ve Usulü
Haklı nedenle fesih hakkını kullanan taraf, fesih nedenini öğrenmesinden itibaren 6 iş günü içinde fesih hakkını kullanmalıdır. Aksi takdirde fesih geçerli olmayacaktır. Fesih bildirimi, noter aracılığıyla, iadeli taahhütlü mektup ile ya da yazılı olarak yapılabilir. Haklı fesih durumunda, taraflar arasında tazminat ödemeleri yapılmaz.
Haklı Nedenle Fesihte Tazminatlar ve İşçilik Alacakları
Haklı nedenle fesih durumunda ihbar tazminatı ve kıdem tazminatı ödenmez. Kıdem tazminatı, yalnızca iş akdinin haklı bir nedene dayanmadan sonlandırılması durumunda ödenir. İşçi ve işveren arasındaki haklı fesih, iş ilişkisini hemen sonlandırdığı için herhangi bir tazminat ödeme yükümlülüğü ortaya çıkmaz. Ancak, işçi kendi isteğiyle işten ayrılırsa ve fesih nedeni haklı değilse, kıdem tazminatı hakkını kaybedebilir.
Sonuç
Haklı nedenle fesih, iş ilişkilerinde taraflardan birinin iş akdini derhal sonlandırma hakkını kullanabilmesine imkan tanır. Hem işçi hem de işveren, belirli durumlarda bu hakkı kullanarak iş sözleşmesini sonlandırabilir. Ancak haklı fesih, objektif iyi niyet kurallarına dayanmalıdır ve fesih hakkı, belirli süreler içinde kullanılmalıdır. Haklı fesih durumunda taraflar, ihbar tazminatı ya da kıdem tazminatı gibi ödemelerden muaf olabilirler.
Benzer Yazılar:
