Türk Vatandaşlığının Kazanılması Şartları ve Süreçleri
Türk vatandaşlığının kazanılmasına dair düzenlemeler, Türk Vatandaşlığı Kanunu (TVK) çerçevesinde yapılmıştır. Vatandaşlık, birey ile devlet arasında hukuki ve siyasi bir bağ teşkil eder. Her devlet, egemenlik hakları çerçevesinde vatandaşlık kazanma ve kaybetme usullerini belirleme yetkisine sahiptir. Bu bağlamda, Türk vatandaşlığının kazanılması da belirli hukuki şartlara bağlıdır ve süreç, Türk Vatandaşlığı Kanunu’na dayalı olarak farklı yöntemlerle gerçekleşir.
1. Türk Vatandaşlığının Kazanılması
Türk Vatandaşlığı Kanunu’na göre, Türk vatandaşlığı iki şekilde kazanılabilir:
- Doğumla Kazanma
- Sonradan Kazanma
1.1. Doğumla Kazanılan Vatandaşlık
Doğumla kazanılan Türk vatandaşlığı, soy bağı veya doğum yeri esasına dayanarak kazanılır. Bu hak, doğum anından itibaren geçerlidir ve doğumla birlikte kazanılır.
Soy Bağı Esasına Göre:
Türk vatandaşı ana veya babadan evlilik birliği içinde doğan çocuk, Türk vatandaşıdır. Türk vatandaşı baba ve yabancı anne ile evlilik birliği dışında doğan çocuk da Türk vatandaşı olabilir, ancak soy bağı kurulmasını sağlayacak usul ve esasların yerine getirilmesi gerekir. (TVK m.7)
Doğum Yeri Esasına Göre:
Türkiye’de doğan ve doğumla herhangi bir ülkenin vatandaşlığını kazanamayan çocuk, Türk vatandaşıdır. Bu, Türkiye’de doğan bir çocuğun doğum anından itibaren Türk vatandaşlığına sahip olmasını sağlar. (TVK m.8)
1.2. Sonradan Kazanılan Vatandaşlık
Sonradan kazanılan Türk vatandaşlığı, yetkili makam kararı, evlat edinme veya seçme hakkı ile elde edilebilir. Bu süreçte ilgili makamların onayı gereklidir.
Yetkili Makam Kararı ile Kazanılan Vatandaşlık:
Bir yabancı, Türk vatandaşlığına başvuruda bulunarak, Türk Vatandaşlığı Kanunu’nda belirtilen şartları taşıması halinde, yetkili makam kararıyla Türk vatandaşlığını kazanabilir. Ancak, bu başvuru, yalnızca gerekli şartları taşıyan kişiler için geçerlidir ve mutlak bir hak teşkil etmez. (TVK m.10)
Başvuru İçin Aranan Şartlar:
Türk vatandaşlığı başvurusu için aşağıdaki şartlar aranır:
- Başvuru sahibinin, kendi milli kanununa veya vatansızsa Türk kanunlarına göre ergin olması ve ayırt etme gücüne sahip olması,
- Türkiye’de kesintisiz beş yıl ikamet etmesi,
- Türkiye’ye yerleşmeye karar verdiğini davranışlarıyla belirtmesi,
- Genel sağlık bakımından tehlike arz etmeyen bir durumda olması,
- İyi ahlak sahibi olması,
- Yeterli derecede Türkçe bilmesi,
- Kendisi ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin geçimini sağlayacak maddi imkana veya mesleğe sahip olması,
- Millî güvenlik ve kamu düzeni açısından herhangi bir engel teşkil etmemesi. (TVK m.11)
Başvurusu kabul edilen yabancılar, bu şartları taşıyan kişilere ilişkin dosyalar il emniyet müdürlüğüne gönderilir ve araştırmalar neticesinde başvurular onaylanır.
1.3. Evlenme Yoluyla Kazanılan Vatandaşlık
Bir Türk vatandaşı ile en az üç yıl süresince evli olan yabancılar, belirli şartlarla Türk vatandaşlığına başvurabilir. Bu süreçte, başvurulan şartlar şunlardır:
- Aile birliği içinde yaşamış olmak,
- Evlilik birliği ile bağdaşmayan herhangi bir faaliyette bulunmamak,
- Millî güvenlik ve kamu düzeni bakımından engel teşkil etmiyor olmak.
Evliliğin sonlanması durumunda, Türk vatandaşı eşin ölümü halinde aile birliği şartı aranmaksızın başvuru kabul edilebilir. (TVK m.17)
1.4. Evlat Edinilme Yoluyla Kazanılan Vatandaşlık
Türk vatandaşları tarafından evlat edinilen ergin olmayan çocuklar, millî güvenlik ve kamu düzenine aykırı bir durum bulunmadığı takdirde Türk vatandaşlığına kabul edilebilirler. (TVK m.17)
1.5. Seçme Hakkı ile Kazanılan Vatandaşlık
Türk vatandaşlığı, eski Türk vatandaşlığını kaybeden çocuklar için, ergin olduklarında üç yıl içinde seçme hakkını kullanarak yeniden kazanılabilir. (TVK m.21) Bu süreç, belirli bir süreyi kapsar ve belirli şartlar altında mümkündür.
2. Sonradan Kazanılan Vatandaşlık Başvuru Süreci
Sonradan kazanılan vatandaşlık için başvurular, belirli belgelerle birlikte yetkili makamlara yapılır. Başvuruların işleme alınmasından önce, başvuran kişinin millî güvenlik ve kamu düzeni açısından herhangi bir engel teşkil etmediği araştırılır.
Başvuru için gerekli belgeler şunlardır:
- Başvuru formu ve dilekçe,
- Yabancı pasaport veya benzeri kimlik belgesi,
- Türkiye’de ikamet izni,
- Genel sağlık raporu,
- Geçim kaynaklarına ilişkin belgeler,
- Türkiye’de ikamet süresini gösteren belgeler.
Başvuru sonuçları, Türk vatandaşlığına başvurusu yapılan kişinin dosyasına ilişkin yapılan incelemeler sonucunda ilgili makam tarafından karara bağlanır. (TVK m.19)
3. Yatırım Yoluyla Türk Vatandaşlığı
Türk vatandaşlığına yatırım yoluyla başvurmak isteyen yabancılar, belirli finansal şartları yerine getirmelidir. Bu başvurular, Türkiye’ye ekonomik katkı sağlamak amacıyla oluşturulmuş olup aşağıdaki şartlarla mümkündür:
- En az 500.000 Amerikan Doları değerinde sabit sermaye yatırımı yapmak,
- En az 250.000 Amerikan Doları değerinde taşınmaz edinmek ve 3 yıl satılmamak kaydıyla tapuya şerh koydurmak,
- 50 kişilik istihdam sağlamak,
- En az 500.000 Amerikan Doları değerinde mevduat yatırmak,
- En az 500.000 Amerikan Doları değerinde Devlet borçlanma aracı almak.
Bu yatırımlardan birini gerçekleştiren yabancı, Türk vatandaşlığına başvuruda bulunabilir. (TVK m.12)
4. Vatandaşlık Başvurusu İle İlgili Özel Haller
Türk vatandaşlığının kazanılması için özel haller de mevcuttur. Cumhurbaşkanı kararıyla, Türkiye’ye sanayi tesisleri getiren veya bilimsel, teknolojik, ekonomik, sosyal alanlarda olağanüstü katkılar sağlayan kişiler Türk vatandaşlığına kabul edilebilir. Ayrıca, Türkiye’ye yatırım yaparak, belirli bir süreyle ülkeye katkı sağlayan kişiler için de vatandaşlık kazanma yolu açıktır.
5. Vatandaşlık Kazanma Şartları ve İstisnalar
Türk vatandaşlığı başvuru sürecinde, başvuruların reddedilmesine neden olabilecek bazı istisnalar bulunmaktadır. Millî güvenlik veya kamu düzeni bakımından engel teşkil edecek bir halin bulunması durumunda, ilgili kişi veya kişilerin başvuruları reddedilebilir. Ayrıca, başvuru sürecinde evrak eksikliği veya yanlış beyanda bulunulması durumunda da başvuru kabul edilmez.
Sonuç
Türk vatandaşlığı kazanma süreci, kanunda belirlenen çeşitli yollarla ve başvuru şartlarına uyularak gerçekleştirilebilmektedir. Doğumla kazanma, evlat edinme, evlenme, seçme hakkı gibi yöntemler ile birlikte yatırım yoluyla vatandaşlık kazanma imkânı da bulunmaktadır. Başvuru süreci, her bireyin koşullarına göre değişkenlik gösterse de, nihai olarak Türk vatandaşlığına kabul için belirli hukuki şartların sağlanması gerekmektedir.
