I. Deport Ne Demek? Sınır Dışı Etme Ne Demek?
Deport terimi, Türkiye’de bulunan yabancı uyruklu bireylerin, kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından tehdit oluşturması gibi çeşitli nedenlerle sınır dışı edilmesi anlamına gelir. Yabancıların sınır dışı edilmesi, Türkiye Cumhuriyeti yasaları çerçevesinde belirli koşullar altında gerçekleştirilmektedir. Deport terimi, sınır dışı etme işlemi ile eşanlamlı olarak kullanılmaktadır.
Türkiye Cumhuriyeti, vatandaşlık bağı bulunmayan kişileri yabancı olarak kabul eder. Bu kişiler, Türkiye’de bulundukları süre içerisinde, yasaların öngördüğü bazı durumlar gerçekleştiğinde sınır dışı edilme riskiyle karşılaşabilirler. Sınır dışı etme kararı, ilgili valilikler tarafından alınır ve bu karar sonucunda birey hakkında Türkiye’ye yeniden giriş yasağı uygulanabilir. Sınır dışı edilecek yabancılar, ya kendi ülkelerine ya da üçüncü bir ülkeye gönderilebilirler. Türkiye’ye giriş yasağının süresi, sınır dışı edilme nedenine göre değişiklik göstermektedir.
Sınır dışı etme kararı, genel olarak ilgili valiliklerin inisiyatifiyle ya da İçişleri Bakanlığı’nın talimatı doğrultusunda verilmektedir. Bu tür bir kararın alınabilmesi için belirli koşulların varlığı gerekmektedir; ayrıca, kararın tebliğinden itibaren belirli bir süre içinde itiraz edilmediği takdirde bu karar kesinleşir. Sınır dışı etme kararının değerlendirilmesi ise en fazla 48 saat içerisinde tamamlanmaktadır. Bu süreç, Türkiye Cumhuriyeti yasalarının 54. maddesinde belirlenen koşullara dayanarak yürütülmektedir.
II. Kimler Hakkında Deport Kararı Verilebilir?
Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 54. maddesinde belirtilen durumların gerçekleşmesi halinde, valilikler, yabancıların sınır dışı edilmesi için zorunlu kararlar almalıdır. Aşağıda, hakkında deport kararı alınabilecek kişiler ve durumlar sıralanmıştır:
- Suç İşleyenler: Türk Ceza Kanunu’nun 59. maddesi çerçevesinde, terör örgütüyle bağlantılı kişiler veya suç örgütü üyeleri.
- Sahte Belge Kullananlar: Türkiye’ye giriş veya vize işlemlerinde sahte belge veya yanlış bilgi beyan edenler.
- Kaçak Çalışanlar: Çalışma izni olmadan çalışan bireyler.
- Vize Süresini Aşanlar: Vize veya vize muafiyeti süresini on günden fazla aşan kişiler.
- Kamu Güvenliğine Tehdit Olanlar: Kamu düzeni veya sağlığı açısından tehdit oluşturan yabancılar.
- İkamet İzinleri İptal Olanlar: İkamet izni iptal edilen veya süresini ihlal eden kişiler.
- Uluslararası Koruma Sürecinde Olanlar: Uluslararası koruma başvurusu reddedilen veya kabul edilemez bulunan yabancılar.
Bu kişilerin her biri, Türkiye’de bulundukları sürede belirtilen kurallara uymamakta ısrar ettiklerinde, sınır dışı edilme riskiyle karşı karşıya kalacaklardır.
III. Kimler Hakkında Deport Kararı Verilmez?
Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 54. maddesi kapsamındaki bazı durumlar söz konusu olduğunda, sınır dışı etme kararı alınması mümkün değildir. Bunlar arasında;
- İşkence veya Ölüm Cezası Riski: Sınır dışı edileceği ülkede bu tür muamelelere maruz kalma riski bulunan kişiler.
- Sağlık Sorunları: Ciddi sağlık sorunları nedeniyle seyahat edemeyecek durumda olanlar.
- İnsan Ticareti Mağdurları: Mağdur destek sürecinden yararlanan insanlar.
- Şiddet Mağdurları: Psikolojik, fiziksel veya cinsel şiddet mağdurları.
Bu durumlar, ilgili makamlara bildirilmeli ve her birey için ayrı ayrı değerlendirilmelidir.
IV. Sınır Dışı Etme – Deport – Kararına Karşı Ne Yapılabilir?
Sınır dışı etme kararı, tebliğ edildikten sonra, yabancı birey veya yasal temsilcisi tarafından itiraz edilebilir. İtiraz süresi, kararın tebliğinden itibaren yedi gün ile sınırlıdır ve bu süre içerisinde yapılacak başvurular, itiraz hakkını saklı tutar. Süresi içinde yapılmayan itirazlar, hukuki olarak geçersiz sayılır ve deport kararı kesinleşir.
V. İdare Mahkemesinde Dava Açılması
Yabancı, veya yasal temsilcisi, sınır dışı etme kararına itiraz edebilir. İtiraz süresi, karara tebliğ tarihinden itibaren yedi gündür. Bu süre hak düşürücü nitelikte olup, geçtikten sonra itiraz yapılamaz. Dava açıldığında, mahkeme süreci boyunca deport kararı uygulanamaz ve birey, mahkeme kararına kadar sınır dışı edilemez.
VI. Terke Davet Nedir?
Sınır dışı kararı verilen yabancılara, kararda belirtilen süre zarfında Türkiye’yi terk etmesi için belirli bir süre tanınmaktadır. Bu süre, on beş günden az olmamak üzere otuz güne kadar uzanabilir. Belirlenen sürede ülkeyi terk eden bireyler, yeniden giriş yasağına tabi tutulmazlar.
VII. Sınır Dışı Etme – Deport – Kararı Nasıl Uygulanır?
Sınır dışı işlemleri, geri gönderme merkezlerindeki yabancılar, kolluk kuvvetleri tarafından ilgili sınır kapılarına götürülerek gerçekleştirilir. Genel Müdürlük, bu süreçte ilgili uluslararası kuruluşlarla işbirliği yapabilmektedir.
VIII. Masraflar
Sınır dışı işlemleri esnasında, yabancıların seyahat masraflarının kendileri tarafından karşılanması esastır. Eğer yabancı yeterli maddi imkana sahip değilse, masraflar genel müdürlük tarafından karşılanabilir. Sınır dışı etme masrafları, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun kapsamında bir amme alacağı olarak değerlendirilmektedir.
Sonuç olarak, deport işlemleri, Türk hukuk sisteminin bir parçası olarak titizlikle yürütülmekte olup, bu süreçte her bireyin haklarının korunması esas alınmaktadır. Sınır dışı etme kararları, belirli şartlar altında uygulanmakta ve ilgili yasal yollarla itiraz edilebilmektedir.
