Vasiyetname, bir kişinin hayattayken, ölümünden sonra mallarının nasıl dağıtılacağına dair yazılı olarak belirttiği son isteklerini içeren önemli bir belgedir. Türk Medeni Kanunu, vasiyetnamelerin geçerliliğini ve uygulanmasını güvence altına almak için çeşitli düzenlemeler içerir. Bu düzenlemelerden biri de “vasiyetnamenin açılması”dır.
Vasiyetnamenin açılması, mirasbırakanın ölümünden sonra gerçekleşen ve vasiyetnamenin yasal olarak geçerli olup olmadığının belirlendiği, içeriğinin ilgililere duyurulduğu ve uygulanmasının sağlandığı hukuki bir süreçtir. Bu süreç, mirasın doğru ve adil bir şekilde dağıtılmasını sağlamak ve olası anlaşmazlıkları önlemek açısından büyük önem taşır.
Vasiyetnamenin Açılması Nasıl Gerçekleşir?
Mirasbırakanın vefatından sonra, elinde vasiyetname bulunan kişiler, bu belgeyi vakit kaybetmeden sulh hukuk mahkemesine teslim etmekle yükümlüdür. Vasiyetname, resmi veya el yazılı olabilir; geçerli olup olmadığına bakılmaksızın teslim edilmesi zorunludur.
Sulh hakimi, vasiyetnameyi teslim aldığı tarihten itibaren bir ay içinde “vasiyetnamenin açılması” işlemini gerçekleştirir. Bu işlem sırasında, mirasçılar ve vasiyetnamede adı geçen diğer ilgili kişiler (vasiyet alacaklıları, vasiyeti yerine getirmekle görevlendirilen kişiler vb.) hazır bulunabilirler.
Hakim, vasiyetnameyi açar, okur ve içeriğini tutanağa geçirir. Eğer vasiyetname resmi olarak düzenlenmemişse (örneğin el yazısı ile yazılmışsa), okunduğu tarih eklenir ve hakim, zabıt katibi ve hazır bulunanlar tarafından imzalanarak mühürlenir. Vasiyetname daha sonra güvenli bir şekilde saklanır.
Vasiyetnamenin Açılmasında Yetkili Mahkeme
Vasiyetnamenin açılmasında yetkili mahkeme, mirasbırakanın son yerleşim yerindeki sulh hukuk mahkemesidir. Bu kural kesindir ve herhangi bir değişikliğe tabi değildir.
Sulh Hakiminin Görevleri
Vasiyetnamenin açılması sürecinde sulh hakiminin bazı önemli görevleri vardır:
- Mirasbırakanın ölümünün tespiti: Hakim, öncelikle mirasbırakanın gerçekten vefat ettiğini resmi kayıtlardan teyit eder.
- Mirasçıların ve ilgililerin tespiti: Vasiyetname ve nüfus kayıtları incelenerek mirasçılar ve vasiyetnamede adı geçen diğer ilgili kişiler belirlenir.
- Davetiye çıkarılması: Mirasçılar ve ilgililer, vasiyetnamenin açılacağı tarih ve saat belirtilerek duruşmaya davet edilir. Yargıtay 3. Hukuk Dairesi’nin 2018/2033 Esas ve 2018/4313 Karar sayılı kararında da vurgulandığı gibi, bilinen tüm mirasçılar ve ilgililerin usulüne uygun bir şekilde çağrılması esastır.
- Vasiyetnamenin açılması ve okunması: Belirlenen günde, hazır bulunanlar huzurunda veya kimse gelmemişse yokluklarında vasiyetname açılır ve okunur.
- Tutanak düzenlenmesi: Vasiyetnamenin açılması işlemi tutanağa bağlanır ve vasiyetname güvenli bir yerde saklanır.
Vasiyetnamenin Açılmasının Sonuçları
Vasiyetnamenin açılmasıyla birlikte, miras hukuku açısından bazı önemli süreler başlar:
- Vasiyetnamenin iptali davası açma süresi (10 yıl)
- Tenkis davası açma süresi (10 yıl)
- Vasiyetnamenin tenfizi davası açma süresi (10 yıl)
- Mirasın reddi süresi (3 ay)
- Terekenin resmi defterinin tutulması talebi için süre (1 ay)
- Miras sebebiyle istihkak davası açma süresi (10 yıl)
Konuya İlişkin Yargıtay Uygulaması
Yargıtay 3. Hukuk Dairesi’nin yukarıda bahsedilen kararı, vasiyetnamenin açılması sürecinde mirasçıların ve ilgililerin haklarının korunması açısından önemli bir emsal teşkil etmektedir. Karara göre, sulh hakiminin görevi sadece vasiyetnameyi açmak ve okumakla sınırlı değildir. Aynı zamanda, tüm mirasçıları ve ilgilileri usulüne uygun bir şekilde davet etmek ve onlara vasiyetname hakkında bilgi vermek de hakimin sorumluluğundadır.
Bu karar, vasiyetnamenin açılması sürecinde titizlikle hareket edilmesi gerektiğini ve tüm tarafların haklarının gözetilmesinin önemini ortaya koymaktadır.
Sonuç
Vasiyetnamenin açılması, miras hukuku sürecinin önemli bir aşamasıdır. Bu süreç, mirasbırakanın son isteklerinin yerine getirilmesini ve mirasın adil bir şekilde dağıtılmasını sağlar. Vasiyetname ile ilgili herhangi bir anlaşmazlık durumunda ise, ilgililer hukuki yollara başvurabilirler.
